آزمون ناپارامتری ترجیحات آشکارشده برای رفتار عقلایی مصرف‌کنندگان (خانوارهای شهری)

آزمون ناپارامتری ترجیحات آشکارشده روشی است که با مقایسة انتخابهای مصرف‌کننده در دوره­های زمانی مختلف، رجحانهای وی را در هر دوره مشخص می­کند.  اصطلاح ناپارامتری بیانگر این است که بر خلاف روشهای سنّتی، در این روش هیچ پارامتری تخمین زده نمی­شود و هیچ شکل خاص تبعی به تابع مطلوبیت یا تقاضا تحمیل نمی­شود.  برقرار بودن اصل تعمیم یافتة ترجیحات آشکارشده برای یکسری داده­های مصرف، شرط لازم و کافی برای وجود تابع مطلوبیت مقعّر، پیوسته، یکنواخت و اشباع­ناپذیری است که مشاهدات مزبور را به صورت عقلایی تعبیر می‌کند.  هدف مقاله حاضر نیز، بررسی فرضیة وجود رفتار عقلایی در قالب یک تابع مطلوبیت نئوکلاسیک است که داده­های مصرفِ همفزونِ خانوارهای شهری ایران طی دوره 1344-1381 می­تواند پیامد حداکثرسازی آن باشد.  داده­های مذکور شامل بردارهای قیمت و مقدار برای بیست گروه و زیرگروه کالاهای مصرفی است. بر اساس نتایج به دست آمده، فرضیة وجود رفتار عقلایی مورد تأیید قرار گرفت و داده­های مصرف خانوارهای شهری در خلال سالهای 1344 تا 1381 با یک تابع مطلوبیت نئوکلاسیک قابل تعبیرند.